Rosnąca synergia między zrównoważonymi systemami certyfikacji wielokryterialnej a wykorzystaniem odnawialnej energii

W miarę jak europejski sektor budowlany zmaga się z powiązanymi ze sobą wyzwaniami związanymi ze zmianami klimatycznymi i efektywnością energetyczną, zielone certyfikaty dla budynków, takie jak LEED (Leadership in Energy and Environmental Design), stają się potężnymi narzędziami wpływającymi na to, jak projektujemy, budujemy, modernizujemy, eksploatujemy, a nawet dokonujemy rozbiórki budynków. W ciągu ostatnich dziesięcioleci systemy te nieustannie ulepszały swoje wytyczne, wyznaczając najlepsze standardy w zakresie zrównoważonego rozwoju, w tym efektywności energetycznej i wykorzystania energii odnawialnej. LEED v5, najnowsza iteracja flagowego systemu certyfikacji amerykańskiej organizacji U.S. Green Building Council, wprowadzona w kwietniu 2025 r., kładzie jeszcze większy nacisk na dekarbonizację i integrację energii odnawialnej niż jej poprzedniczki i inne konkurencyjne systemy, stając się wiodącym globalnym certyfikatem skoncentrowanym na redukcji emisji gazów cieplarnianych i poprawie efektywności energetycznej.

Gdy przyjrzymy się bliżej wymaganiom certyfikacji, staje się jasne, że energia odnawialna jest niezbędnym elementem każdego budynku, który chce ją uzyskać, a oto dlaczego.

Plan dekarbonizacji zastępuje modelowanie energetyczne

W systemie wyraźnie widać progresywne podejście do minimalizacji emisji dwutlenku węgla, a strategie takie zyskują status punktów wymaganych. Aby uzyskać certyfikat LEED, projekty muszą przeprowadzić analizy na wczesnym etapie projektowym w celu oceny efektywności energetycznej, redukcji obciążenia szczytowego i opracowania strategii dekarbonizacji. Analizy te powinny stanowić podstawę 25-letniej prognozy emisji dwutlenku węgla, mającej na celu ukierunkowanie długoterminowego zarządzania efektywnością energetyczną obiektu. Wszystko to z myślą o zachęceniu zespołów projektowych do wykorzystania strategii certyfikacyjnych jako realnego narzędzia projektowego, a nie tylko listy kontrolnej, którą należy złożyć wraz z wnioskiem o certyfikację. Zespoły są zobowiązane do zaprojektowania pełnej elektryfikacji lub przedłożenia szczegółowego planu dekarbonizacji, określającego harmonogram modernizacji, koszty i strategie gotowości, kładąc podwaliny pod wykorzystanie technologii niskoemisyjnych w nowoprojektowanych budynkach lub, co najmniej, pod stopniowe wdrażanie w nich systemów energii odnawialnej. Ta wstępna analiza może zostać później uzupełniona przez CRREM – narzędzie o rosnącej popularności, które umożliwia projektom ocenę ryzyk związanych z transformacją w kierunku realizacji celów klimatycznych Porozumienia Paryskiego. Identyfikacja roku, w którym budynek stanie się przestarzały pod względem emisji (tzw. stranding year), pozwala określić optymalny harmonogram wdrażania strategii dekarbonizacji oraz ułatwia inwestorom świadome planowanie budżetu.

Taksonomia UE wytycza europejską ścieżkę do osiągnięcia benchmarków efektywności energetycznej

LEED v5 wymaga zgodności z normą ASHRAE 90.1-2019 Energy Standard for Buildings Except Low-Rise Residential Buildings (Standard energetyczny dla budynków z wyłączeniem niskokondygnacyjnych budynków mieszkalnych) lub bardziej rygorystyczną normą 90.1-2022, obowiązkową dla wszystkich projektów od 2028 r., wskazując tym samym podstawowe wymagania systemu dotyczące efektywności energetycznej budynków. Ponieważ są to standardy specyficzne dla USA, projekty realizowane w Europie mogą skorzystać z alternatywnej ścieżki zgodności, dostosowanej do krajowych standardów budynków o niemal zerowym zużyciu energii (NZEB). W praktyce oznacza to, że europejskie inwestycje nie muszą już przeprowadzać kosztownych analiz energetycznych według amerykańskich norm – zamiast tego mogą przedstawić świadectwo charakterystyki energetycznej (ŚCHE) i wykazać, że przegrody budowlane spełniają lub przewyższają krajowe wymagania. Brzmi prosto – i rzeczywiście tak jest, choć budzi to pewne kontrowersje, ponieważ poszczególne kraje przyjęły różne krajowe wskaźniki efektywności energetycznej, co widać w zróżnicowanych limitach zapotrzebowania na energię pierwotną (EP) dla poszczególnych klas energetycznych. Przykładowo, zaktualizowany projekt Rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej, opublikowany 6 czerwca 2025 r., obniżył wymagania dla klasy A w zakresie zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną dla budynków użyteczności publicznej, z wyjątkiem placówek służby zdrowia, z 63 do 108 kWh/(m²·rok), w porównaniu z poprzednim projektem (klasa G pozwala na wskaźnik EP wyższy niż 338 kWh/(m²·rok)), podczas gdy we Francji klasa A wymaga, aby zużycie energii pierwotnej nie przekraczało 50 kWh/(m²·rok) dla budynków biurowych, administracyjnych lub edukacyjnych, natomiast klasa G obejmuje budynki o zużyciu EP wyższym niż 750 kWh/(m²·rok), zgodnie z Arrêté du 15 septembre 2006, które reguluje diagnostykę efektywności energetycznej budynków niemieszkalnych. LEED v5 nie uznaje wymagań Taksonomii UE, opartych na definicji NZEB, za najwyższy standard efektywności energetycznej, co wydaje się być słuszne, biorąc pod uwagę rozbieżności w tym zakresie między państwami Unii Europejskiej. Aby zdobyć dodatkowe punkty, projekty europejskie muszą wykazać, że przewyższają krajowe wymagania. Choć zgodność z kryteriami ścieżki łagodzenie zmian klimatu Taksonomii UE (czyli o 10% lepsza efektywność niż budynki NZEB) pozwala uzyskać 2 punkty, do zdobycia maksymalnej liczby punktów wymagana jest optymalizacja rzędu 30%, co zachęca projekty do wykorzystania odnawialnych źródeł energii w celu minimalizacji zapotrzebowania na energię pierwotną.

Zgodność z kryteriami łagodzenia zmian klimatu zawartymi w Taksonomii UE sprawia, że certyfikacja LEED staje się cennym narzędziem w zakresie zrównoważonego finansowania i zielonych inwestycji. 

„LEED to uznany na całym świecie symbol osiągnięć w zakresie zrównoważonego rozwoju budynków, wspierany przez całą branżę zaangażowanych interesariuszy, którzy torują drogę do transformacji rynku poprzez badania, współpracę i dzielenie się wiedzą. Stworzenie narzędzia, które ma być adekwatne na poziomie globalnym, to ogromne wyzwanie – a możemy to osiągnąć jedynie poprzez aktywne zaangażowanie liderów branży z całego świata. Kryteria energetyczne są stale rozwijane, aby podnosić poprzeczkę w zakresie efektywności i wydajności, przy jednoczesnym dostosowywaniu się do postępu technologicznego, nowych regulacji oraz wspólnego celu, jakim jest dekarbonizacja branży budowlanej i nieruchomości.”

Vessela Valtcheva-McGee, Dyrektor ds. Rozwoju Rynku EE, GBCI Europe

Interakcja z siecią jako wsparcie rezyliencji energetycznej

Najnowsza wersja certyfikacji LEED promuje projekty, które zapewniają swoją odporność energetyczną poprzez strategie skoncentrowane na interakcji z siecią energetyczną oraz magazynowaniu energii na miejscu. Strategie te mogą obejmować instalację magazynów energii elektrycznej lub cieplnej, udział w programach reagowania na zapotrzebowanie (demand response programs), wdrażanie zautomatyzowanego zarządzania po stronie odbiorcy energii (demand-side management) lub zapewnienie możliwości samodzielnego krótkotrwałego pokrycia zapotrzebowania na pracę kluczowych systemów z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii i magazynów energii na miejscu. Poza zmniejszaniem zapotrzebowania szczytowego, strategie te wspierają szerszą dekarbonizację krajowej sieci energetycznej oraz zwiększają odporność energetyczną – co zyskało szczególne znaczenie po niedawnej rozległej awarii na Półwyspie Iberyjskim, która miała miejsce 28 kwietnia tego roku.

W pogoni za szczę… efektywnością – redukcja obciążenia cieplnego, projektowanie pasywne i szczelność powietrzna

Certyfikacja koncentruje się na konkretnych aspektach projektowania i ustawienia parametrów funkcjonowania systemów budynkowych, aby zapewnić dalsze ograniczenie zapotrzebowania na energię, z pełnym zrozumieniem, że błędy popełnione na etapie budowy mogą mieć poważne konsekwencje podczas eksploatacji. Jednym z kluczowych narzędzi, uznawanym również przez Taksonomię UE w kontekście łagodzenia zmian klimatu, jest test szczelności powietrznej. Inne istotne obszary związane z projektowaniem przegród zewnętrznych i wydajnością systemów HVAC obejmują: optymalizację pracy systemów wentylacyjnych, systemy odzysku energii, ograniczanie mostków termicznych oraz projektowanie pasywnych rozwiązań z wykorzystaniem narzędzi takich jak PHPP czy WUFI.

Bardziej restrykcyjne zasady dotyczące zakupu energii

Podczas gdy już poprzednia wersja certyfikacji, LEED v4.1, przypisywała wyższą wartość energii wytwarzanej na miejscu w porównaniu z zakupem energii poza terenem obiektu poprzez swój wielopoziomowy system punktowy, w najnowszej wersji obowiązują bardziej rygorystyczne zasady dotyczące zakupu Certyfikatów Energii Odnawialnej (REC) i Certyfikatów Atrybutów Energii (EAC). Obejmują one dopasowanie rodzaju energii (energia elektryczna lub paliwo), ograniczenia dotyczące wieku certyfikatów (EAC nie starsze niż 18 miesięcy), znaczenie geograficzne (ten sam kraj lub region) lub certyfikację zakupów hurtowych, co ma zapewnić większą wiarygodność i znaczenie środowiskowe deklaracji dotyczących korzystania z energii odnawialnej.

Klasyfikacja źródeł energii odnawialnej w LEED v5:

• Poziom 1: Wytwarzanie energii ze źródeł OZE na miejscu lub projekty o znaczeniu społecznym
• Poziom 2: Energia elektryczna ze źródeł OZE wytwarzana przez nowopowstałe jednostki wytwórcze poza terenem obiektu
• Poziom 3: Certyfikowane odnawialne źródła energii wytwarzane poza terenem obiektu (np. certyfikowane przez Green-e®)

Przez dekady zrównoważone systemy certyfikacji wielokryterialnej budynków kształtowały standardy zielonego budownictwa. Wraz z ewolucją globalnych i lokalnych celów zrównoważonego rozwoju, postępem technologicznym i zmianami regulacyjnymi, systemy takie jak LEED adaptują się, nieustannie wyznaczając coraz wyższe standardy dla branży. Choć komfort użytkowników, ochrona i działania na rzecz odbudowy ekosystemów nadal pozostają istotne, to w LEED v5 centralne miejsce zyskała kwestia dekarbonizacji, podkreślając rosnącą pilność osiągnięcia neutralności klimatycznej w sektorze budownictwa i nieruchomości. Cel ten nie może zostać osiągnięty bez przejścia na odnawialne źródła energii, które stają się nieodzownym elementem zrównoważonego rozwoju.